Mô tả bệnh án điều trị mề đay
– Bệnh nhân họ Trương nữ, 19 tuổi toàn thân thường nổi mẩn đỏ ngứa, lúc phát lúc lui, đã kéo dài bảy tám năm. Bình thường tiêu hóa kém, đại tiện táo, đôi khi nôn ói, bụng trướng đau, thích ăn vị chua. Gần đây các chứng trạng về vị trường lại tái hiện, kèm phát ban ngứa. Rêu lưỡi dày nhớt, sáu bộ mạch hoạt sác.
Biện chứng
– Do lâu ngày ăn uống không điều độ, vị trường tiêu hóa kém, tích trệ sinh nhiệt, uất lâu nhập vào phần huyết. Khi cảm ngoại tà phong, liền phát sinh mẩn ngứa.
Phép trị
Tiêu đạo tích trệ vị trường, kiêm sơ phong thanh nhiệt.
– Phương thuốc: Sao cốc nha 10g, Trần bì thán 5g, Mạch nha sao 10g, Thanh bì than 5g, Bán hạ khúc sao 10g (phối với Toàn phúc hoa 6g, bọc vải), Tử la bặc tử 6g, Sài hồ dấm 5g, Táo giác tử sao 10g (phối với Daj minh sa 10g, bọc vải), la bặc anh 6g, Hàng bạch thược 6g, Sơn tra sao 10g, Đương quy tẩm rượu 6g, Hắc giới tuệ 6g, Phòng phong sao 5g, Thiền thoái 5g, Mộc qua tuyên 10g, Ô mai than 5g
Tái chẩn
– Sau 6 thang thuốc, mẩn ngứa hết sạch, đại tiện thông, ăn ngon miệng, tiêu hóa chuyển tốt. Dặn tiếp tục giữ phương thuốc này, nếu tái phát mẩn ngứa, uống liền vài thang là khỏi.
Chú án
– Mẩn ngứa có nhiều nguyên nhân, trường hợp này do tiêu hóa kém mà sinh. Trị bằng cách tiêu đạo tích trệ, không để hỏa uất, thì dù có cảm phong tà cũng không phát sinh ngứa. Dùng mộc qua, ô mai là do người bệnh vốn thích vị chua, điều đó cho thấy cơ thể đang cần sinh lý, mà hai vị này phối hợp sẽ dưỡng vị sinh tân, trợ tiêu hóa.
kim án
– Xét theo chứng trạng, trường hợp này thuộc chứng phong ẩn chẩn trong Y học cổ truyền đặc trưng bởi da ngứa, phát không định chỗ, chợt phát chợt lui, đến nhanh đi nhanh, không để lại dấu vết, còn gọi là phong chẩn khối, y học hiện đại gọi là mề đay
Nguyên nhân bệnh
- Bẩm chất tiên thiên bất túc, không chịu được kích thích của thức ăn tanh cay, dẫn đến phát ban ngứa.
- Hậu thiên ăn uống thất điều, tỳ vị tổn thương, sinh thấp trọc nội sinh, gặp phong tà mà phát bệnh.
- Cảm xúc tinh thần bất ổn, ngũ chí hóa hỏa, nội nhiệt bức huyết sinh phong gây ngứa.
- Ngoại cảm lục dâm xâm nhập, dinh vệ mất điều hòa, mà phát bệnh.
Trường hợp này là do bẩm chất bất túc, ăn uống tích trệ, lại cảm phong tà mà phát. Thầy Thi dùng phép trị dựa theo Tứ nghịch tán phối Nhị trần thang gia giảm:
• Cốc nha, Mạch nha, thanh bì, trần bì, bán hạ, la bặc tử, la bặc anh, sơn tra, táo giác tử phối Dạ minh sa… để tiêu thực đạo trệ, thông tiện.
• Dùng sài hồ, kinh giới tuệ, thiền thoái để sơ phong chỉ dương.
• Bạch thược, đương quy để dưỡng huyết hoạt huyết.
• Phối mộc qua, ô mai vị toan cam, sinh tân dưỡng vị, ích âm chỉ dương.
Các vị thuốc phối hợp hài hòa, có công hiệu tiêu thực trừ tích, sơ phong thanh nhiệt, điều dinh chỉ dương.
